Hellenic Business

Μια πλατεία και ένα παλιό γυμνάσιο κρύβουν μια μοναδική ιστορία για την πόλη της Καρδίτσας, την οποία "αποκαλύπτει" η αρχαιολόγος-μουσειολόγος Φωτεινή Λέκκα, μέσα από οδηγό της πρώην νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Καρδίτσας.

Η Πλατεία Ελευθερίας είχε αρχικά την ονομασία "Πλατεία Αγοράς". Η μετονομασία της έγινε, όταν η Θεσσαλία προσαρτήθηκε στο ελληνικό κράτος, το 1881. Ήταν ανέκαθεν η κεντρική πλατεία της πόλης, την οποία διέσχιζε στα βόρεια ο σημαντικότερος εμπορικός δρόμος, η "μεγάλη οδός" (σημερινός πεζόδρομος Τερτίπη), στον άξονα Α-Δ, ο οποίος συνέδεε το άλλοτε κέντρο της περιοχής, το Φανάρι, με την πρωτεύουσα της Θεσσαλίας, τη Λάρισα (απ' όπου και η παλιότερη ονομασία "Λαρίσης").

Βρισκόταν στην καρδιά του εμπορικού κέντρου, το οποίο εκτεινόταν ανάμεσα στις σημερινές οδούς Ιεζεκιήλ, Χατζημήτρου, Διάκου και Καραϊσκάκη. Η ευθυγραμμισμένη πεταλόσχημη διαμόρφωση της, με τις πολύτοξες στοές των καταστημάτων, οφείλεται στην αποτέφρωση όλων των ξύλινων καταστημάτων της αγοράς τη νύχτα της 18ης Αυγούστου 1881 και στο πολεοδομικό σχέδιο του 1884. Η χαλικόστρωσή της ήταν το πρώτο δημόσιο έργο που πραγματοποιήθηκε στην πόλη τρία χρόνια μετά την προσάρτηση.

Στο χώρο αυτό πραγματοποιούνταν, ακόμη και μετά την κατασκευή της Νέας Αγοράς, η εβδομαδιαία αγορά, μέχρι τη δεκαετία του '50. Παράλληλα, η πλατεία ήταν ένας από τους ελάχιστους χώρους δημόσιων θεαμάτων και κοινωνικής συνεύρεσης στην Καρδίτσα. Όπως και το Παυσίλυπο, φιλοξενούσε μέχρι τον πόλεμο τις παραστάσεις του Καραγκιόζη, τις συναυλίες της Φιλαρμονικής και τον δεύτερο υπαίθριο κινηματογράφο, κάποτε και σε βάρος "του περιπατείν ελευθέρως ... παντός συμπολίτου ανεξαρτήτου φύλου, ηλικίας και κοινωνικής τάξεως".

Από τα τέλη της δεκαετίας του '20, στα καφενεία της προστέθηκε και το δημοτικό περίπτερο, το οποίο είχε την αποκλειστική εκμετάλλευση του χώρου.

Στο ιστορικό ξενοδοχείο "Η Ωραία Ελλάς", το παλαιότερο και μοναδικό μέχρι τον Μεσοπόλεμο, με το "Μεγάλο καφενείο" στο ισόγειο, φιλοξενήθηκαν όλες οι πολιτικές προσωπικότητες, που πέρασαν από την πόλη. Στη θέση του κτίστηκε τις παραμονές του πόλεμου το γνωστό "Παλλάς" (σημερινή Τράπεζα Πίστεως), διατηρώντας τη διάταξη της πεσσοστοιχίας, για να στεγάσει το σημαντικότερο χώρο θεαμάτων και ψυχαγωγίας, με αίθουσες κινηματογράφου, θεάτρου, καφενείο και μπαρ-εστιατόριο πολυτελείας.

Στα μέσα της δεκαετίας του '30, ο δήμος αποφάσισε την ασφαλτόστρωση της πλατείας, με αποτέλεσμα τα δέντρα να αντικατασταθούν από πρασιές. Το 1946, οι πρασιές περιορίστηκαν κατά μήκος της οδού Τερτίπη και φράχτηκαν με σιδερένια κιγκλιδώματα. Σημαντικές επεμβάσεις της δεκαετίας του '70 ήταν η κατάργηση των γύρω δρόμων, η μεταφορά των Μουσών από το Παυσίλυπο και η κατασκευή του σιντριβανιού.

Η σημερινή όψη της είναι αποτέλεσμα πρόσφατων ήπιων επεμβάσεων, μεταξύ των οποίων και το νέο σιντριβάνι, μια σύγχρονη "πυξίδα πόλης" από ατσάλι, διακοσμημένη με σύμβολα εμπνευσμένα από το νεολιθικό πολιτισμό, έργο της Νέλλας Γκόλαντα.

Το παλιό Γυμνάσιο

Όπως αναφέρει η αρχαιολόγος-μουσειολόγος, πρόκειται για το μοναδικό δημόσιο κτίριο που σώζεται από τον 19ο αιώνα στην πόλη. Βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Ιεζεκιήλ και 18ης Αυγούστου, στο άλλοτε οθωμανικό κέντρο της Καρδίτσας. Κτίστηκε από το δήμο το 1889, στα θεμέλια του οθωμανικού νοσοκομείου. Στο προαύλιό του σωζόταν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '30 το "τσαρσί τζαμί" (τζαμί της αγοράς). Επιτύμβιες στήλες από το νεκροταφείο του τζαμιού αποκαλύφθηκαν κατά τη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου του γυμνασίου, στη δεκαετία του '50.

Το κτίριο αποτελείται από λιθόκτιστο ημιυπόγειο και τουβλόκτιστο υπερυψωμένο ισόγειο, χωρίς επικοινωνία μεταξύ τους. Η όψη του είναι λιτή, με κόγχες εκατέρωθεν της εισόδου και μεγάλα ορθογώνια παράθυρα. Το εσωτερικό του ισογείου είναι διαρρυθμισμένο με κεντρικό διάδρομο και αίθουσες περιμετρικά. Η ανατολική πτέρυγα με τους έξεργους γωνιόλιθους, καθώς και το διπλό κλιμακοστάσιο της εισόδου με την αψιδωτή επίστεψη προστέθηκαν στη δεκαετία του '30.

Ο 20πλασιασμός του αριθμού των μαθητών στο πρώτο μισό του αιώνα οδήγησε στην ίδρυση δεύτερου γυμνασίου το 1953, καθώς και στη μεταστέγαση του Α' γυμνασίου αρρένων το 1962 σε νέο κτίριο, απέναντι από το Παυσίλυπο. Στο κτίριο του γυμνασίου στεγάστηκε ως τα τέλη της δεκαετίας του '70 το γυμνάσιο θηλέων και από τότε ως σήμερα το 14ο δημοτικό και το εσπερινό γυμνάσιο.

Η ιστορία του γυμνασίου αποτέλεσε διαχρονικά σημαντικό κομμάτι της πνευματικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής της πόλης. Από τις αίθουσές του πέρασαν καταξιωμένοι καθηγητές, όπως οι Λ. Βαμπούλης, Ν. Νικολάου, Στ. Σερμπέτης, Δ. Γιολδάσης κ.ά., καθώς και μαθητές, οι οποίοι εξελίχθηκαν σε προσωπικότητες πανελλήνιας εμβέλειας στο χώρο της εκκλησίας, της πολιτικής, της επιστήμης και της τέχνης, όπως οι Ν. Πλαστήρας, αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, Απ. Κουτσοκώστας, Γ. Βαλταδώρος κ.ά.